BAH SANT GUENOLE Job ar Bayon 1912 A Monsieur Maturin BULEON hommage fraternel. J. B. BAh sant guénolé hoari farsus en uR LODEN EN DUD Sant Guenole Alanik Er blei-garu Er sorsèr bras Kristol, é veùel En Ozeganned Er gannerien É koédeu Bihui-er-Lann, é parréz Pleùignér. A glei hag a zeheu. ur hoèd ; ardran, ur lann goleit a veinhir ; en un tu benak, ur fetan. — Noz é. DIVIZ I Pe saù en tenneris, guélet e hrér Alanik kousket doh troèd ur huéen ha sant Guénolé, guen-kann en é zillad menah, é rein dehou ur vah, en ur laret. Sant Guénolé Alanik, ha kleuet em es doh me fedein, Duhont, é me chapél, ha plijet e hes t’ein. Chetu perak, eit hum zihuen doh er Blei-Garù E streu ér hoèdeu-men en droui er marù, Me ven rein d’is ur vah, bah soéhus hag e hra Er gurun, er luhed, en tan ha kemenl tra E houlenér geti a me ferh… kenevou ! Me zou sant Guénolé : mem bah ha koarantou. Mont e hra kuit. Alanik e zihousk Chè !… Emen é on mé ?… Ha ! Chonj em es : chetu Er hoèd, er lann duhont, er meinhir-ma ken du P‘ou gronn en tioélded… Noz é, noz dal ; er loér Nen des chet hoah taulet ar en doar hé sklerdér. Kousket em es re bèl ! Ha ! Pesort huné kaer Em es mé groeit ! Un dén e gavehé ker bèr Er vuhé, pe vehé karget a sorhenneu ! Tremén e hren en ur park gunehtu é bleu. Me huélas, en é saù diragon, ur menah Guen ag er pen d‘en treid, hag e ras t’ein ur vah, Er vah men e zalhan é men dorn : « Dalh, goulen Geti er péh e zou ret t’is eit hum zihuen Ne vern doh peh danjér, hi er rei d’is aben. » Chetu petra e laré d’ein er menah guen. Oeit é kuit, mes er vah genein e zou chomet. Ne vern peger fal é er Blei-Garù, n’em es chet Eun anehon bremen ! Hag adural più houi Mar des hempkin Blei-Garù erbet é Koèd-Bihui ? Kañnein e hra. Ohé, Biei-Garù, ohé ! Mar dé hou chonj goarn hou puhé, Ne saùet ket érauk en dé, Rak n’em es chet eun a n’oh mé ! Ohé ! Blei-Garù, ohé ! DIVIZ II Er blei-garù, a bèl. Ha ! ha ! ha ! Unan d’ein ! Unan d’ein ! Alanik O men Doué. Petra zou ? Pesort boéh ! Sur erhoalh en diaul é ! Téhamb bean ! Émen kuh ? O men Doué ! Ha ! chetu ! Ardran er ménhir-ma… Er ménhir hum zigor hag Alanik e guh abarh. Er blei-garù, é tisoh. Ha ! ha ! Mil malèhru ! Ché !… Hañni ! Tra soéhus ! Men diskoarn neoah Neu des chet bourboutet !… Hañni, nann, pas ur hah. Kousket e oen ; kleuet em es kañnein ; ur voéh Biskoah braùoh, ker sklér èl er gloéh-noz e goéh, A dapenneu ponér, ar men gulé-raden De vitin ; ur voéh flour, fédamdoustik ; me fen E zason hoah geti : er hoèd, er lann hag ol en treu En des hum hroeit didrous ha skaneit hé cheleu. Neoah, kounaret on : hañni nen des en droèd De soñnein ér hoèd-ma pen don mé é kousket. Kañnein e hra. Tré ma splann en hiaul ar en doar D’en ol er hoèd hag er lanneu ! Tré ma splann en hiaul ar en doar Digor-kaer ind de nemb e gar Laret enné ou soñnenneu. Mes de noz, ha ! de noz, Arlerh men dé soñnet kreisnoz, Mé é er mestr, er roué. Mar me zennet a me repoz, Goaharzé d’oh, ia, goaharzé. Arlerh men dé soñnet kreisnoz, Mé é er mestr, er roué. En ur gonz. Ne vern più é en des kañnet, Hag é kañnein men dihousket, M’er flastrehé Get unan ag er mein bras-sé P’hum gavehé De men dihousk hoah kent en dé. Hoand em es de gig bugalé. Séhed em es d’ou goèd eùé ! Mont e hra kuit en ur gañnein èl ihuéloh. DIVIZ III Alanik é tisoh endro. Hama, chetu azé un eutru ! Men dèbrein E hrehé sur erhoalh kri-poèh, hemb trelonkein ! Trugèré Doué, é oé mem bah soéhus genein, Bah er sant ; ha geti n’em es chet bet meit skoein Er mén eit er guélet doh hum zigor kentéh Ha gobér en é greis ur léh eidonn abéh. Er sorsér a bèl. Tostat e hramb ! Tostat e hramb ! Alanik Più e za hoah Duhont… Dobér em bou hoah ur huéb a mem bah. Chetu er sorsér bras hag é veùel… Ménhir, Hum zigoret, nag é veheh kalet èl dir. Hum guh e hra ér ménhir èl tuchant kent. Er sorsér Amen é… Ne huéles chet hañni ar en dro, Kristol, ur sah ar e skoé klei, ur bigel ar é skoé deheu Nann, dén erbet : un dezerh é er vro D’er hours-men ag en noz. Er sorsér Dek ér é ? Kristol Ia, uinek. Pé kreisnoz !… Mar nen dé ket un èh… Er sorsér Cher te veg, Barbotér : ne tes chet chonj em es grateit t’is, Mar sentes mat dohein ur skouid muioh pep miz ? Kristol Ha boteu ? Er sorsér Ha boteu. Kristol Hag ur ialh de lakat Me monei. Er sorsér Ur ialh. Kristol Hag un tok velouzet mat. Er sorsér Un tok eué ; mes kleu, Kristol, eit ou gouni, Rekis é, hemb hum glem pé gourdouz, me héli Betak er pen. Kristol Betak er marù mar bé rekis ! Er sorsér Mat, Kristol. Kristol, a kosté Trezet é me lavreg get en huiz E rid a dapenneu iein-sklas ar me hourhen. Er sorsér Krénein e hres ? Kristol Pas sur. Er sorsér Nen domb ket hoah ér pen. Digoéhet omb neoah én tachad e glasken. En ur sellet en dro dehon. Er meinhir, er fetan, a bep tu un derùen. Bezou amen, Kristol, un trezol bras kuhet Un dén, chetu kent pèl tri hant vlé treménet, « En des doaret amen, kent merùel, é zañné. Kristol, a kosté Guel vehé bet dehon er goarn d’é vugalé. Er sorsér Chetu petra em es lénet ér livreu kouh. Kristol Malinbrek, nen des chet un dén abil èloh Er bed abéh, er mestr. Er sorsér Mer hred eué, Kristol. Kristol Ahiloh eit er Pab ! Er sorsér Ia, hemb bout bet ér skol. Chetu perak pen dé ken abil-sé un dén, Pe hel gouiet, hemb bout bet skoleit, skriù ha lén, Skriù latin ha gallek, lén a drez hag a hed. Gouiet er peh e lar, en ou han, en eined, Gobér droug, hemb truhé, ha lakat, hemb glahar, Er hlinùédeu de goéh ar en hani e gar ; Pe hel guellat eué en dud hag er loñned Get er lezeu e cher doh sklerdér en stired ; Pe hel un dén gouiet ha gobér kement-sé, Ne gredes chet, Kristol, penaus, é guirioné, En dén-sé nen des chel adrest dehon meit Doué ? Kristol Geou, sur erhoalh, er mestr… Doué hag en diaul marsé. Er sorsér Pas, Doué hempkin : en diaul e sent dohton eué. Hama, kleu mat, Kristol, me zou mé en dén-sé, Kristol Sellet ta ! n’er gouien ket hoah… Ketan doéré ! Er sorsér, a kosté. Pesort amoèd ! Kriù. Neoah chetu open tri blé E huéles en treu kaer ha burhudus e hran ; Me mirakleu soéhus èl ré er sent brasan, Er gèh tud é tonet de me zi a vanden De glab sekour doh en droug-dent, doh en en droug-pen, Doh er guendr, er viskoul, en derouid, er bireu. Doh en driù, en derhian… doh pep sort klinùédeu. Ne tes chet ind guélet é tonet noz ha dé De houlen get te vestr rein er iehed dehé ? Kristol Geou sur, er mestr, geou sur, mes bihanat e hrant. Er sorsér Ia, Kristol, bihanat e hrant a gauz d’er sant. Kristol Er sant ? Er sorsér Ia, sur erhoalh, er sant… sant Guénolé ! Kristol, a kosté Patrom me mam, pedet eidomb ! Kriù. Ur sant bras é Hag e gavehé d’ein ur voéz, pe garehé. Er sorsér Bras pé bihan, Kristol, ur sant ne zeli ket Dont de hobér geu d’er gèh tud é mod erbet. Kristol Kement-sé ne zeli ket bout, sur erhoalh é, Er sorsér Chetu petra neoah e hra sant Guénolé Adal en dé men des hum lakeit de hobér Mirakleu, ean e hra geu d’ein é me mechér, Geu bras : ne za ket mui hañni de me havouid. Rekis é d’ein neoah gouni eué mem bouid. Kristol Kement-sé e zou guir, er mestr. Er sorsér Ol er ré klan Ol er ré maheignet e ia d’er havouid ean. Ind e bed un nebed dirak é relégeu, E vok dehé ur huéh, diù huéh hag, hemb lezeu, Hemb dram erbet, chetu ind guelleit hag éseit. Relégeu brein !… Perak, Kristol, nen dous chef oeit D’ou hlah t’ein, tré ma oé digor dor er chapél ? Kristol Petra ? Lakat men dorn ar un dra ker santé ! ! Er sorsér Mar kares er gobér hoah bremen, sel, Kristol, Sel peger mat on mé ! Er hard ag en trezol E zou kuhet amen e vou d’is, hag elsé Te hellou diméein revé te volanté. Kristol Kavet em es er verh, ne vank meit en argand. Er sorsér M’er henig d’is. Kristol Ia, mes… Er sorsér Ia, meit petra ? Kristol Er sant ! Er sorsér Er hard ag en trezol e vou goarnet dehon : Muioh eit ne cherrou aroah en é bardon ! Kristol Aroah é, sur erhoalh, er pardon bras ! Er sorsér Hama ? Petra e lares té, Kristol, ia pé pas ? Kristol Ia. Er sorsér Mat. — Rekis é monet aben bet er chapél. Mar dé cherret en nor, te gemérou ur skél, Te dorrou er huéren ag ur fenestr….. Kristol Me huél Penaus gobér er mestr… Nen dé ket goal ihuél Er fenestri ha me grap mat èl ur hah-koèd Er sorsér Ké enta ; m’ha kortei amen, é kreis er hoèd. Kristol Mat. — Ne hortehèt ket goal bèl. Er sorsér Er relègen E zou en ur charklé bihan a du deheu. Kristol Me houi erhoalh ! Er sorsér Ne hres chet trouz ! Kristol Ne grénet ket ; En nemb e me zapou nen dé ket hoah gañnet. Mont e hra kuit. DIVIZ IV Er sorsér é unan. Ké. Kristol, ha des bean endro ! Én attretan, Me houiou mé kavouid en trezol e glaskan. (Ur houh tam papér-parch en é zehorn.) O papér beniget ! Papér talvoudusoh Eit relégeu ne vern peh sant, iouank pé kouh, Deit ma hou kuélein hoah, deit ma vokein hoah t’oh. Lénamb hoah en treu kaer e zon merchet ar n’oh. « Più benak e gavon er papér-men un dé, Mar en des eit er sent doujans ha karanté, E hellou mont, noz kent pardon sant Guénolé D’er hoèd e zou ardran chapélig er sant-sé Kavein e hrei ino ur fetan gouh, itré Diù derùen vras e vou marsé koéhet nezé. Kuhet em es ol me maden én tachad-sé, Doh troèd er mén hiran e saù é ben d’er hlué. Plijéét getou provein d’er sant en trezol-sé, Mar ven biùein é peah get er sent ha gel Doué. » (En ur blégein er papér kent er lakat en é jalgod.) Groeit e vou, me hèh dén, revé hou volanté. Klaskamb de getan pen en trezol… ha goudé Ni e huélou !…. Merchet é hoah penaus é ma Rekis, open, eit er havouid, gobér tri tra : « Gobér ar er fetan sin er groéz a rekin, Kemér deur, ha monet, ar benneu en deuhlin, De durrel, dré dèr guéh, en deur-sé beniget Doh diarauk er mén hiran, en ur laret : Distroeit d’un tu pé d’en tural, Pé hoari e hremb bahig-dal. » En ur hobér er peh e lar. Groamb ataù sin er groéz ar er fetan !… Elsé ! Keméramb deur ! Ha ! ha ! malinbrek, don mat é ! Chetu. — Damb d’er ménhir bremen… Taulamb en deur, En ur laret er peh e zou ret… Distroeit d’un tu pé d’en tural Pé… Un tarh-gurun er lak de vonet kuit en ur vleijal. Ha ! Maleur ! DIVIZ V Alanik en ur hoarhein. Ha ! ha ! ha ! ha ! N’em es chet bet nameit goulen Get mem bah, mem bah kelen-glas, Un tarh gurun, ur.vro-gonen, Chetu skontet er sorsér bras. Ha ! ha ! ha ! ha ! Na bouraplet é er hoèd-ma ! D’hou tro, Kristol, d’hou tro brema ! N’em es chet meit laret d’er ménhir hum zigor, Hag hum guhein abarh !… DIVIZ VI Alanik kuhet, Kristol, en ozeganned Kristol a bèl Torret em es en nor ! Chetu ind, chetu ind, er mestr ! Alanik, ér menhir. Mat, mat, Kristol ! Kristol é tisoh, ur sah ponér ar é gein Ne chom ket mui bremen de glah meit en trezol. Alanik Allas, allas ! Kristol soéhet bras Ché !… Alanik en ur huañnadein. Ha !… Kristol Petra ! Er mein !… Er mei… E gonz !… Kleuet em es ur mén é konz dohein ! Hama !… Mes nag er mestr ? Alanik Mé é, Kristol, mé é. Kristol Hui ! Emen ? Alanik Amn ta ! Kristol Edan er ménhir-sé ? Alanik Ia. Kristol Pesort chonj e zou deit t’oh, er mestr ! Alanik E ma En trezol étré men dehorn, mes… Kristol Mes… petra ? Alanik Eit ma hellein disoh geton, Kristol, ret é Lakat er mén bras ma d’hum dennein a kosté. Kristol Ne hellein ket, er mestr ! Alanik Mont e hrei é unan. Kemér hempkin ur bégad deur ag er fetan. Kristol, en ur gemér ur bégad deur. Chetu, er mestr ! Alanik Azé bremen ha chom elsé. Kristol, azéet ar ur mén, en deur en é vég. Hun, hun ! Alanik Chom mut, ne vern petra e huélei té. DIVIZ VII Kannein e hrér a bèl. Er gannerion Na douset é en aùél-noz — en aùél-noz ! Ozegañned, dihousket ol — dihousket ol ! Na douset é en aùél-noz — en aùél-noz ! En dro d’er meinhir deit de grol, Ozegañned, chetu kreisnoz ! Kleùein e hrér kreisnoz é soñnein. A zeheu, dousig : Tihou ! Tihou ! Tihou !… Hip ! Un ozegan e saill ar er lér-hoari. A glei, dousig : Tihou ! Tihou ! Tihou !… Hop ! Un ozegan aral e hra er mémestra. Ind hum, sel hag e lar ou deu ar un dro : Ha ! Ou deu : Deit ta ! Deit ta ! Deit ta ! Deit ta ! Unan : En dro d’omb nen des ehet hañni. En aral : Er vistr omb, ia, er vistr omb-ni ! Ou deu : Deit ta ! Deit ta ! Deit ta ! Deit ta ! En ozegañned e zisoh a gleihag a zeheu ar er lér-hoari hag, hemb kañnein, e grol, épad men dé en orglêzeu é hoari hag en un taul ind hum dolp éndro d’er heh Kristol en ur gañnein. Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Più é enta Er houskér-ma Ha ne houi ket laret nitra ? Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Più é enta Er houskér-ma Koéhet ag er loér ér hoèd-ma ? Più ous té ? Più ous té ? Un ozegan Konz petremant Ni e gredou é ma rekis Galùein er sant Aveit diglom te déad d’is Kristol Galüein er sant ! Perak ? Pas, pas, n’er galùet ket. Prest on de gas éndro er péh em es laeret. En ozeganned Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ur laer ous ta ! Ret e vou d’is, Mar vennes goarn te lod a varadouiz Kas endro en argand d’en hani en bieu. Kristol Mes d’er sant ind ; En ozeganned Petra ? Kristol Er relégeu. En ozeganned Er relégeu ! Kristol Laeret em es… hou péet truhé ! Relégeu sant… sant Guénolé ! En ozeganned Laeret en des er relégeu ! Miliget é, meliget é ! Kristol Hou péet truhé ! Hou péet truhé ! En ozeganned O doar, hum zigoret, Eit lonkein, hemb truhé erbet, Eit lonkein er laer meliget. Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ur laer ous ta, Ret e vou d’is Mar vennes goarn te lod a varadouiz Kas endro de chapél en sant é relégeu. Rah er péh e zou érauk, adal er girieu : « Na douset é en aùél-noz » e zou kañnet, revé muzik en eutru Decker. Kristol e gonz Chetu ind, tuchentil, keméret ind, m’hou ped. Kaset ind, é me léh, d’er sant em es laeret. Ré a eun em es mé ag er guélet, ker guen El en erh, ar paùér er chapél é tichen, Kounaret, eit feutein, get é vah hoarn, me fen Guel e vehé genein, sellet, merùél aben, En ozeganned e gan Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Alleluia ! Damb ni enta, Tré men dé hoah noz ér hoèdeu, Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Alleluia ! Damb ni enta De gas d’er sant é relégeu ! Frrrr…t ! Mont e hrant kuit get er sah-relègeu. DIVIZ VIII Kristol Chetu mé dijabet doh er relégeu-sé ! Sèh diaul ! Pouizein e hrent èl plom ar men diskoé ! Nag er mestr ?… Mal bras é elkent en dizoarein. En ur huchal aben d’er ménhir. Er mestr ! Er mestr !… Nitra ! Rekis e vou toullein. É ha de skoein un taul-piget : un tarh-gurun er lak de déh en ur vleijal. DIVIZ IX Alanik é tisoh ag er ménhir, en ur hoarhein. Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! N’em es chet bet nameit goulen Get mem bah, glasteur get er jol, Un tarh-gurun, ur vrogonen, Chetu skontet ené Kristol ! Eit gouni mé-memb en trezol N’em es chet mui meit dont de ben. A feutein d’er Blei-Garù é ben. Blei-Garù, ohé, ohé ! Deit ta, deit ta ! Diragoh ne grénein ket mé, Tré ma vou genein er vah-ma. DIVIZ X Er blei-garu, en ur gañnein Piu é hannéh E zou hardéh, Hardéh erhoalh eil men galùein, Galùein er Blei-Garù hemb krénein ? Alanik en ur gonz Mé. Er blei-garu Té. peurkèh ! Alanik Peurkèh !… Ker kriù èlous pen dé Mem bah genein ha ma pedan sant Guénolé De zichen italon eit men dihuen. Er blei-garu Ha ! Ha ! Na pesort chans ! N’emes chet mui meit téh enta Ha lakat er mor bras itrézomb hun deu ? Alanik Ia. Tré ma karein mé é evou er mestr ér hoèd-ma. Er blei-garu Guélet e hremb tuchant, marmous. Én attretan, Ped Doué. mar plij genis, eit er huéh devéhan. Alanik ar é zeuhlin e gan Sant Guénolé, sant Guénolé, Dirak er Blei-Garù chetu mé. Dré er vertu ag er vah glas En des skontet er sorsér bras. Plijéet genoh féein eué Er Blei-Garù, o sant Guénolé. Guélet e hrér er Sant guen-kann, adrest er hogus Alanik e goèh endro ar é zeuhlin, er Blei-Garù e goéh a drechil. Kleuein e hrér. Er gannerion Chetu er sant ! Er sant Ia, chetu mé. Er gannerion Chetu er sant, sant Guénolé. Ne vou ket mui Mestr er Blei Garù é koèd Bihui. Er blei-garu Dont e hra er splandér geton. Plégein e zou ret dirakton. Mont e hra kuit. Er gannerion Chetu er Sant ! Er sant Ia, chetu mé. Er gannerion Chetu er Sant, Sant Guénolé. Er sant e gonz Étal er mén-sé nen des chet Mui a huerso trezal erbet. En dud en des ean dizoaret. Mes en trezol e hoarnan mé Doh Blei eahus er fallanté E zou inean er vugalé. Er gannerion E pep amzér, plijéét get Doué Ma vou goarnet en trezol-sé. Bignan, en 15 a huavrér 1912. J. Le Bayon